ئەمە ئەو پرسیارە کوشندەیەیە کە هەمو پارتێکی سیاسی لە دونیادا بە گشتی و لە دونیای سیاسەتی ئێمەدا بە تایبەتی دەترسێت روبەروی بێتەوە، لەو روبەروبونەوەیەدا، راستییە تاڵەکان سەر هەڵدەدەن، ئەو راستییانەی لە ئاوێنەدا دەبنە وەیشومە و دێوزمە کە حەز ناکەن وەبیریان بێتەوە. هەر بۆیە ماکینەی هەڵمەتی داپۆشینی راستییە مێژویەکان دەست بە زیندەچاڵکردن دەکات، نەوەک نەوەکانی ئاییندە راستییەکان ببینەوە. هەرەسی پارتی سیاسی، نەوەیەک لەگەڵ خۆی چەواشە دەکات، نەوەیەک لەسەر درۆ رادەهێنێت و گەورە دەکات، بێ ئاگا لەوەی کە هەرەس دەبێتە خەسڵەتی رەفتاری سیاسی و کۆی ژیان بۆ ماوەیەکی دورو درێژ و دەبێتە هۆکاری داکوتانی سەنگەرێکی سیاسی پڕ لە وەهمی سیاسی، بەڵام نزیک لە بەرژوەندی مادی ناڕەوا.


لە هەرەسدا، لە تەمتومانی نێو بەفر و رەهێڵەدا، لە بری چارەسەر و گەڕان بەدوای ئیسلاحدا لەسەر بنەمای پرسە جەوهەرییەکان، ئەوە نیشتمانپەروەرەکانی دوێنێن دەبنە چەتەکانی ئەمرۆ، ئەوە کەسایەتییە گیان لەسەر دەستەکانی دوێنن، ئەمرۆ رق ئەپەرژێنن، رق لە خۆیان، لە مێژویان، لە ژیانیان، خۆیان بە گەوچ لەقەڵەم دەدەن لەبەرئەوەی ئەوێ رۆژێ فیداکاربون، بەداخەوە کە بە ترس و لەرزەوە تەماشای ئاوێنەکانی خودی خۆیان دەکەن، لە نێوان هاوکێشەی ئەوسا و ئێستادا، لە ناخی خۆیاندا، خۆیان ناشرین دەبینن، کە لە خۆیان ورد دەبنەوە، رەشاییەکی ئەستور دەبینن، بەدەستیان بێت بە کڵپەی ئاگرێکی پڕ قیینەوە ئەو مێژوە بسڕنەوە.


هەمو گوێبیستی حیکایەتە کۆنەکان بوین، چۆن و بۆ پێشمەرگە دەبوە جاش و هەرەسی بە مێژویەک لە فیداکاری دەهێنا، دواتر تۆڵەی لە مێژوی خۆی دەکردەوە بە لێدانی نەوەکانی ئاییندە، بەئاگا و بێ ئاگا، هەرەسی خۆی دەرژرانە نێو کۆمەڵگە و تۆڵەی خۆی لە نەوەکانی شۆرش دەکردەوە، کەم نین ئەو کەسانەی کە ئەمرۆ هەرەسەکانی رابردویان هەراسانایان کردون، رابردوی هەرەسیان لە یادەوەرییەکی کاڵدا دەگێرنەوە و پاساوای جۆراوجۆر بە ئێمە، لە دەرەوەی شەرعیەتی مێژوی بەرگری لە دیمەنە گەورەکەدا، دەفرۆشنەوە. ئەوان هەرەسی خۆیان، بە هەرەسی کەسانی دیکە و بەرامبەر دەسپێرن. ئەوان ئەگەر هەرەسیشیان کردبێت، وا دەزانن، و وا دێنە گۆ کە هەرەسی فریشتەیە، ئەهریمەن ئەو هەرەسەی پێکردون، تاوانەکانی ئەوان لە دڵ پاکییەوە بوە، ئەوان، بەداخەوە، نەوەک هەرەسەکانی خۆیان بە چەواشەی دەگرێنەوە، بەڵکو ئاییندەش وێران دەکەن، هەر بۆیە بێدەنگ بون تەنیا چارەسەرە بۆیان بۆ ئەوەی فەسلێک لە مێژویەک بسڕیتەوە و کەسی دیکەی پێ ئازار نەدەیت، لەبەرئەوەی مامەڵەکردن لەگەڵ هەرەسدا بابەتییانە نییە.


لە هەرەسدا، هەمو هەڵەکان دەهاونە پانتایی بەرامبەرەوە و پانتاییەک بۆ رێزگرتن لە بەهاکانی رابردو ناهێڵنەوە، لە هەرەسدا، کەس رەحم بەکەس ناکات، کەس خاوەنی هەرەس نییە. لە هەرەسدا، زۆر بە ئاسانی و بە ویژدانێکی مردوەوە، بەرامبەر یەک دەوەستن و یەکتر بە گوناهە مەزنەکان تاوانبار دەکەن، هەروەک ئەوەی یەکێکیان دەستی هەبو بێت لە ئەنفالدا و  ئەوی دیکە جینۆسایدی بەرامبەر نەتەوەکەی کردبێت. کە قابیل و هابیل وەک چیرۆکە مێژوەیەکە دەگێرێتەوە زۆرنبازی خوێناویی تر بکەن، ئیتر پارتی سیاسی بۆ نەیکات و بۆ رۆڵەکانی خۆی بە پاساوی سیاسی پڕ وەهم قڕ نەکات. بێگومان پارتی سیاسی لەوەندە زیاتر دەکات.


وەرزەکانی پارتی سیاسی لە وڵاتی مندا، پڕ رەهێڵە و باوبۆران بوە، هیچ پارتێکی سیاسی نەبوە خۆی لە هەرس بپارێزێت، ئەمەش، بە گشتی، لەبەر یەک هۆکاری سەرەتای؛ یەک پارتی سیاسی نییە لە مێژوی ئەم وڵاتەدا توانیبێتی قەڵایەکی دروست و رەوا دامەزرێنێت بۆ پاراستنی خۆی لە لافاوە دەرەکییەکان و موئامەرە ناوخۆییەکان. هیچ پارتێکی سیاسی نییە نەخشەرێگایەکی بۆ رۆژی رەش هەبو بێت. بەعس نمونەی زیندوە، کە هاتە سەر حوکم هەڵای نەهێشتنی نەخوێنەدەواری و بەخۆماڵیکردنی نەوت و بە سۆشیالیزمکردنی کۆمەڵگەی نایەوە، بەڵام لە تاریکیدا، وەک گورگێکی دڕندە بە پاساوی رەهای ماف لەگەڵ مندایە، ئەندامەکانی خۆی قڕ کرد، ئەمە بەرلەوەی بکەوێتە گیانی نەیارەکانی و ئەوانەی لە "بەرەی نیشتمانی ئازادیخوازدا" بە موبارەکەی وڵاتێکی زلهێز، لە تەنکانەدا لەگەڵی بون!


ئازیزان، هەرەس ئەو کاتە لە پارتی سیاسیدا دەست پێدەکات کە ئیتر کەس ناتوانێت لەگەل کەس بژێت، ئەوە تەڵاقێکی رۆحییە و هیچ پەیمانێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی جێی ناگرێتەوە. کە پارتی سیاسی هەرەس دێنێت، تێدەگەیەن هەڵەیەکی کوشندە لە پەیکەری کۆمەڵگەکەدا هەیە. هەمو هەرەسەکان، لە هەمو بەرەکان، بە جیاوازی ئایدیۆلۆژیانەوە، لە راست و چەپدا، هەر لە کۆمیونیستەکانەوە تا دەگاتە ناسیونالیستەکان و ئیسلامییەکان، هەر یەک هەرەسن، هەرەسی مرۆڤدۆستی و نەبونی توانایە بۆ رێخستن و رێکخستنەوەی کۆمەڵگە لە ئاستێکی دیاریکراودا. ئاخر ناکرێت نەتوانیین لەگەڵ یەکتر بژین، ناکرێت تۆمەتی "پێڵاو" ببەخشینە کۆمەڵگە، کۆمەڵگەیەک نەتوانێت لێبوردەیی سەرتاسەری بۆ خۆی بەرهەم بێنێت، دەبێت بگەرێتەوە سەر پرسیارکردن و راڤەکردنی هەمو ئەو کۆڵەکانەی لەسەری بەندە، دەبێت گومانێکی داهێنەرانە لە خۆی بکات.


من پێشنیار دەکەم، ئەو ناوەندە نوێیانە کە دروست بون لێرە و لەوێ، بە جورئەتەوە و بابەتیانە و دور لە تۆمەت و تەشهیر باس لە هەرەسی پارتی سیاسی بکەن. بپرسن بۆ هەمو رێگاکان دەچنەوە سەر هەرەس؟ بۆ تارمای هەرەس لە هەمو شوێنێکدایە؟ چۆن خۆمان لە هەرەسی سیاسی بپارێزین؟ بۆ  هەمیشە هەست دەکەین لە کەناری هەرەسداین؟ ئایا پێویستمان بەوە نییە دونیابینینمان بگۆڕین تاوەکو هەرەس بکەینە بەشێک لە یادەوەری و عیبەرتی مێژو و بەشێک لە مۆزەخانەی سیاسی. 


پوختەی قسە: هەمیشە دەڵێین پێویستمان بە هەڵسەنگاندنی رابردو هەیە، بەڵام پرسیارە سەرەکییەکە ئەوەیە کێ ئەو ئەرکە لە ئەستۆ بگرێت و چۆن ببێتە بەشێک لە پرۆسەی بڕیاری سیاسی. ئەگەر لەگەڵ هەرەسی سیاسیدا نەدوێین تا چارەسەر دەبێت، هەمیشە تارمایی هەرەس گەمارۆمان دەدات و ئامادەیە دوبارە و سێ بارە ببێتەوە. لە راستیدا، بەر لەوەی دیسپلینی حزبیمان هەبێت، بەر لەوەی ببینە ئەندام لە پارتی سیاسیدا، دەبێت بپرسین ئەو پارتە سیاسییە چۆن دەڕوانێتە دونیا بەگشتی و پرسەکانی خۆمان بە تایبەتی. دەبێت بپرسین دیدی لەسەر مرۆڤدۆستی و رێزگرتن پێگەی ئافرەت تاقی بۆتەوە و ساغ بۆتەوە؟ ئایا میکانیزمی پەروەردەکردنی سیاسی و کۆمەڵایەتی و کەلتوری هەیە؟  ئایا ماناکانی توندوتیژی سیاسی باش درک پێ دەکات؟ تاوەکو دونیا تەڵخ و بۆگەن نەبێت، بەداخەوە ئەمانە، دروشمی سیاسی و قسەی زلن، لەم رۆژانەدا هەمو دەیڵێینەوە، بەڵام کەسی کردە و حکومەتێکی تەکنۆکرات و پێگە فراوانی پێویستە بۆ ئەوەی بیکاتە پرۆگرامی سیاسی و سەرکردەی سیاسی لە خۆبوردە دەخوازێت بەرنامەکان بنەخشێنێت. پێداچونەوە بە چەمکەکانی یەکسانی و دادپەروەری و پەرەسەندنی ئابوری یەکسان و نەهێشتنی برسێتی و پاراستنی مافی تایبەتی کەسەکان و  ئافرەتان و خۆپاراستن لەوەی پارتی سیاسی ببێتە "مەزنومەیەکی ئەمنی" و خوڵقاندنی نەوەیەکی نوێ بۆ سەرکردایەتیکردنی سیاسی میانرەو و هەروەها دابەشکردنی یەکسانی دارایی و ئاشکراکردنی سەرچاوە سروشتییەکان تاوەکو ببێتە موڵکی هەموان، هەندێ لەو مەرجانەن کە وەڵامی پرسیارەکەی سەرەوە دەداتەوە و ناهێڵێت پارتی سیاسی هەرەس بهێنێت.