تۆم و جێری و شەڕ و سەركێشییەكانیان یەكێكە لە بەناوبانگترین زنجیرە كارتۆنییەكان لەسەر ئاستی جیهان، كە كێشە و ململانێكانیان لەچوارچێوەیەكی كۆمیدیدا نیشان دەدرێت.

بۆ دۆزینەوەی نهێنی ئەو پەیوەندییە، تیمێك توێژەری نێودەوڵەتی لە هەشت وڵاتی جیهانەوە، لێكۆڵینەوەیان لە مێژووی پەیوەندی نێوان مشك و پشیلە و كات و هۆكاری دەركەوتنی ئەو ململانێیە ئەنجامداوە.

توێژینەوەكە لە گۆڤاری (haaretz) دا بڵاوكراوەتەوە و باسی لەوە كردووە، مشكە ڕەنگ خۆڵەمێشییەكان توانایەكی زۆر خێرایان هەیە لە بڵاوبونەوە و زیادكردندا، بەر لە 15 هەزار ساڵ سودیان لە جێگیربوونی مرۆڤ و دەستكردنیان بە كشتوكاڵ وەرگرتووە، ئەوەش یارمەتیدەریان بووە بچنە ناوچەی نوێ و دواتر بەهەموو جیهاندا بڵاوببنەوە.

توێژەرەكان پاشماوە و ئێسكی زیاتر لە 800 مشكیان دۆزیوەتەوە لە ناوچەكانی ئەوپەڕی ڕۆژهەڵات، كە لەیۆنانەوە درێژ دەبێتەوە بۆ ئێران، ئەوانەش بەسەر 43 شوێنەواری باشوری ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و ئەوپەڕی ڕۆژهەڵاتدا دابەشبوون، مێژووەكەشیان  دەگەڕێتەوە بۆ سێ هەزار تا 43 هەزار ساڵ لەمەوبەر.

گروپی توێژینەوەكە سەرنجی ئەوەشیانداوە كە بڵاوبونەوەی مشكەكان بە ئەوروپا دواكەوتووە، چونكە ئەوروپییەكان دواكەوتوون لە كشتوكاڵ كردن و جێگیربوون لە ناوچەیەكی دیاریكراودا، واتە پێش 6500 ساڵ لە ئەوروپای ڕۆژهەڵات و 4000 ساڵ لە باشوری ئەوروپا.

تۆماس كوچی زانای شوێنەوار و سەرپەرشتیاری توێژینەوەكە باس لەوەدەكات بەر لە 15 هەزار ساڵ مشكەكان لە ژینگەی مرۆڤدا ژیاون چونكە شوێنەكە و جێگیربوونی مرۆڤ لە ناوچەیەكدا بۆیان گونجاو بووە.

سەبارەت بە ململانێی مشك و پشیلە ئەو توێژەرە ئاماژە بەوە دەكات، كێشەكە كاتێك دروستبووە كە مشك و پشیلە لەیەك كاتدا لەماڵدا دەركەوتوون، دواتریش كە جوتیاران‌و خەڵكی ئاسایی هەستیانكردووە پشیلە شێوازی مامەڵە كردن لەگەڵ مشكدا دەزانێت، ماڵییان كردوون و وەك پاسەوانێك بۆ ماڵ و كێڵگە كشتوكاڵییەكانیان دژی مشكەكان دایانناون، ئەوەش بۆتە هۆی دروستبونی كێبڕكێ و ململانێ لە نێوانیاندا.

كۆچی ئاشكراشی دەكات، زیادبونی ژمارەی كێڵگە كشتوكاڵییەكان و گوند و شوێنەكانی نیشتەجێبوون بۆتە هۆی بڵاوبونەوەی زیاتری مشكەكان بە ڕۆژهەڵاتدا تا گەشتووەتە ئەنادۆڵ، ئەوەش بەر لە 12 هەزار ساڵ.