ساڵانە زیاتر لە چوار ملیار و نیو فلتەری جگەرە لە سروشتدا فڕێدەدرێت،ئەوەش زیانێكی زۆری دەبێت،وێرای سروشت زیانی زۆر بە ژیانی مێرو و گیانلەبەرانیتریش دەگەیەنێت،تا ئێستا پاشماوەی پلاستیكی لەپلەی یەكەمدایە لە زیان گەیاندن بە سروشت و ژینگە،بەڵام ئەوەی بەشێوەیەكی سەرەكی باسی نەكراوە پاشماوەی فلتەری جگەرەیە،لەساڵی 2016 پێنج ملیار و 700 ملیۆن فلتەری جگەرە لەلایەن یەك ملیار جگەرەكێشەوە كە 80%ی ئەوانە پیاوان بوون فرێدراوە،ئەوەش ژمارەیەكی مەترسیدارە بۆ زیان گەیاندن بە ژینگە و سروشت،وێرای ئەوەی ژمارەی جگەرە كێشەكان لە هەندێك وڵات كەمیكردووە بەڵام لەهەندێك وڵاتی تر رێژەكە بەرزبووەتەوە،

رێكخراوی تەندروستی نێودەوڵەتی رایگەیاند، ساڵی 2015 خەمڵاندنی كردووە بۆ كارگەكانی بەرهەم هێنانی جگەرە لە بیست ساڵی رابردوودا, ئەو كارگانە 45 ملیۆن تۆن خۆڵ و خاشاك و شەش ملیۆن تۆن خاشاكی نیكۆتینی و 400 هەزار تۆن خاشاكی كیمیاییان بەرهەم هێناوە،ئەمە وێرای زیانی جگەرە كێشان هەم بۆ جگەرەكێش و هەم بۆ سروشت و ژینگەش زیانێكی ئێجگتر زۆری هەیە،بەپێی لێكۆڵینەوەیەك كەساڵی 2018 ئەنجامدراوە،بەهۆی بەكارهێنانی ماددە دوكەڵییەكانەوە دو ملیۆن و شەش سەد هەزار تۆن گازی مۆنۆئۆكسیدی كاربۆن و پێنج ملیۆن و 200 هەزار تۆن گازی میتانی بڵاوكردەتەوە.

ئەگەر بەیەك دەنكە شقارتە دوو جگەرەش دابگیرسێت ئەواوەك پێویستە نۆ ملیۆن دار ببرێتەوە بۆ دروستكردنی دەنكە شقارتە،كێشی فلتەرێكی جگەرە 170 میلی گرامە بەم پێیەش ساڵانە نزیكەی 175 هەزار تۆن خۆڵ و خاشاكی فلتەری جگەرە لەسەرانسەری زەوی كۆدەبێتەوە،ئەو فلتەرانەش نزیكەی 13 بۆ 14 ساڵ لەسەر زەوی دەمێننەوە،ئەگەر بەشێوەی خەمڵاندن بیكەین فرێدانی فلتەری جگەرە ساڵانە ئەوا 70%ی ئەو فلتەرانە دەچێتە ناو لەشی باڵندە و میرووەكانەوە.

بەپێی راپۆرتی رێكخراوی تەندروستی جیهانی لە ئێستادا یەك ملیار و یەك سەد ملیۆن كەس جگەرەدەكێشن،ساڵانە نزیكەی حەوت ملیۆن كەس بەهۆی كێشانەی جگەرەوە دەمرن،نیوەی ئەو ژمارەیەش ئەو كەسانەن كە لەشوێنی جگەرەكێشەكاندا دانیشتون و ماونەتەوە،هەروەها 150 هەزاركەس لەوانەش منداڵانن،هەروەها تەمەنی جگەرەكێشەكان لە چاو جگەرەنەكێشەكان 13 بۆ 14 ساڵ جیاوازییان هەیە.

بۆ كەمكردنەوەی ئەو زیانانە پێویستە ریكلامی جگەرە و جگەرەی ئەلكترۆنی سنورداربكرێت چونكە چینی گەنجان یەكەمین چینن كەزوو دەكەونە ژێر كاریگەری ئەو ریكلامانەوە،لە ئێستادا ئەڵمانیا تاكە وڵاتە لەیەكێتی ئەوروپادا كەرێگەی داوە لە شوێنە گشتییەكاندا ریكلام بۆ جگەرە بكرێت،هەرچەندە بریارێكی نێودەوڵەتی هەیە كەساڵی 2020 ریكلامی جگەرە بەشێوەیەكی هەمیشەیی قەدەغەبكرێت.

وازهێنان لە جگەرەكێشان لەهەر تەمەن و هەركاتێكدابێت سودی خۆی هەیە،تەنیا چەند خولەكێك دوای تەرككردنی جگەرە لاشەی مرۆڤ ئۆتۆماتیكی دەست دەكاتەوە بە رێكخستن و نوێكردنەوەی خانە مردووەكانی،رەنگی روخسار جوان دەكات و سودێكی باشیشی هەیە بۆ ئەو كۆرپانەی لەناو سكی دایكیاندان و دایكیان جگەرەكێش بووە و بریاریداوە وازبهێنێت.

كێشانی جگەرەی ئەلكترۆنییش وێرای ئەوەی نیكۆتینی كەمترە لە جگەرەی ئاسایی بەڵام ئەویش زیانی هەیە بۆ لاشە و توش بوون بە شێرپەنجە و جەڵدەی دڵ و مێشك.

بۆ تەرك كردنی جگەرە رێگا و شێوازی جیاجیا هەیە،هەندێك جار وەرزش و جوڵەكردن سودێكی تایبەتی هەیە بۆ لەبیركردنی جگەرە،باشترین رێگاش دوركەوتنەوەیە لەو خواردنەوانەی شیرینی تێدایە بەتایبەت شەكر ئەوەش دووجار سودی هەیە هەم رێژەی شەكر لەلەشدا كەمدەكاتەوە كەبەژەهری سپی ناسراوە هەم هۆكارێكە بۆ لەبیركردنی جگەرە.

بەپێی لێكۆڵینەیەكی سەنتەری شێرپەنجەی ئەڵمانیا یەك هەفتە دوای تەرككردنی جگەرە فشاری خوێن كەمدەبێتەوە،لەدوای یەك تا نۆمانگ كۆكەی وشك و تەنگەنەفەسی نامێنێت،لە دوای دووساڵ ئەگەری توش بون بە نەخۆشی درێژخایەن نامێنێت و لەدوای پێنج ساڵیش كەسەكە بۆ نەخشی جەڵدەی مێشك و دڵ وەك ئەو كەسەوایە كەهەرگیز لە ژیانیدا جگەرەی نەكێشاوە،