بەردەوامی ڤایرۆسی کۆڕۆنا و ئەم دۆخەی دروستی کردوە ڕوەو  داتەپینی بەشێک لە ئابوری جیهان هەنگاو دەنێت، بۆیە هەر وڵات و کۆمەڵگایەک بە شێوەی جیاوازو بە پلەبەندی و ڕیزبەندی جیاواز پریشکی بەردەکەوێت، بەشێک بە وێران بونی ئابوری و بەشێک بە زیانی زۆر و بەشێک بە کەمترین زیان، ئەوە لە گەورەترین زیانی گیانی مرۆیی بگەڕێین کە هەم دیسان ڕوبەڕوی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی دەبێتەوە.

هەرێمی کوردستانیش لەم دۆخە بەدەر نیە و بەدەر نابێت. ڕاستە لە هەرێم  ڕوە ئابوریەکەی وەک وڵاتێکی گەورەی پیشەسازی نابێت وەک چۆن بە بەراورد بە ڕێژەی دانیشتوان و نزیکیمان لە وڵاتێکی توشبوی وەک وڵاتی ئێران تا ئێستا کەمترین بەرکەوتەی پریشکی ئەم ئاگرە بوین، بەڵام کۆتایی نەهاتوەو داهاتوو حوکمدەدات کە ئایا:

٭ خەڵک چەند پابەندی کەرەنتینی گشتی و خۆپارێزی و ڕێنماییە تەندروستیەکان دەبێت؟

٭ حکومەت دەتوانێت چەند بە بەرنامە خەڵک بپارێزێت لە توشبوون بە دۆخێکی ئابوری و دارایی قورستر لەم دۆخەی ئێستاو نەیگەیەنێت بە کەناری کارەسات؟

باوەڕم وایە قەیران ڕوو لە شوێنێک و ناوچەیەک وکۆمەڵگایەک دەکات کە ئەم کۆمەڵگایە لە ڕابردوو لەناو قەیران نەبوبێت و تێیدا نەژیابێت بە بەردەوامی،  چونکە ئەوەی لە قەیران ژیابێت لە قەیران دەردەچێت و بەرەو   کارەسات و نەهامەتی هەنگاو دەنێت و ماڵوێرانی ڕوی تێدەکات، کە بەداخەوە هەرێمی کوردستان لەم جۆرە کۆمەڵگایانەی ژیاندایە.

 وەک چۆن لە کۆڕۆنادا هەرێم بێ بەش نەبوو بەهەمان شێوەش لە دۆخە داراییە خراپەکە بێبەش نابێت و دوچاری دەبین، بەڵام باوەڕم وایە کە بەهۆی پابەندبونی هاوڵاتیان بە خۆپارێزی و کەرەنتینی گشتی لە ژمارەی توشبوون بە کۆڕۆنا جیاوازتر و باشتر دەبین وەک بەراورد بە دۆخی ئابوری کە لەدەست هاوڵاتی نیە و لە ژێر ڕەحمی دەسەڵاتبەدەستانی هەرێم و ئەو پێشینە خراپەی حکومەت هەیبوە لە جۆرو شێوازی حوکمڕانی لە ڕابردوودا.  بۆیە باوەڕم وایە دۆخە ئابوریەکە بۆ هەرێم و دانیشتوانەکەی زۆر قورس دەبێت، چونکە ئەم دۆخەی دروستبوە جیهانیە و هەرێمیش دەگرێتەوە،  بەڵام قورستر چونکە:

یەک/  هەرێم لە پێشودا بنیادنراو نەبوە  بنەمایەکی پتەوی بۆ دروست نەکراوە بۆ ڕوبەڕووبونەوە. شێوازی حوکمڕانی نەیتوانیوە بیکات بە  قەڵغانێک بۆ ڕوبەڕووبونەوەی قەیران و کارەسات یاخود قەڵغانێک دروست بکات بۆ ڕوبەڕوبونەوەی تەنانەت ڕوداوێکی نەخوازراوی ناوچەیی چ جای جیهانی،   چونکە داهێزراوە بە گەندەڵی و مافیاگەری و بەتاڵان بردنی سەروەت و سامانی میلەت .

دووەم /  ئەگەر لە دۆخێکی هەرێمی و ناوچەیی و ناوخۆیی، هەرێمی کوردستان توشی هەر ڕوداو و کارەساتێک دەبوو ئومێد هەبوو دۆستان و مرۆڤ دۆستانی جیهان لە وڵاتانی دنیا بەهانای هەرێم و خەڵکەکەی و دەسەڵاتەکەی دەکەوتن، بەڵام لە ئێستادا وڵاتان بە هاوکاری و کۆمەکی هاوڵاتیانی خۆیان ڕادەگەن ئەگەریش بتوانن ئەمە بکەن بۆخۆیان نەک دەرەوەیان. کەواتە لەمەشدا ئێمە بێ ئومێد دەبین لەو هاوکاریانەی کە ئەگەر هەبوو لە دۆخێکی تر هاوکار بن. وڵاتان ئەم پەندەیان وەک خۆی نیە، بەڵام جێبەجێی دەکەن لەم دۆخەدا (تا ماڵ پێی بوێ مزگەوت بەتاڵە).

سێ / لەم دۆخەی  ئێستای عێراق و تایبەت تر پەیوەندیەکانی نێوان هەرێم و بەغداد، ئاماژەن کە بەغداد نابێت بە هاوکارێکی باش بۆ تێپەڕاندنی هەردۆخێکی نەخوازراو کە ڕوو لە هەرێم دەکات قەیرانە قوڵتر دەکات،  چونکە ئەگەر عێراق خۆی بە خاوەن نەکات و نەوتیش بەم شێوەیە بێت  یا جۆرێک لە پەیوەندی عێراق ناچار بە هاوکاری هەرێم نەکات بەو دۆخەی خۆشی تێیکەوتوە بارتەقای دەوڵەت بونی، ئەوەندەی تر هەرێم دابڕاوتر دەکات. هەر قەیران و کارەساتێک بۆ هەرێم زیان و لێکەوتە خراپەکانی زۆرتر و زێدەتردەبن لەهەر کاتێکی تردا.

کەواتە :
یەکەم / خەڵک دەبێت خۆی خەم لەخۆی بخوات پێش ئەوەی چاوی لەوە بێت حکومەتی هەرێم مشوری بخوات، لەڕوی تەندروستی و خۆپارێزی و کەرەنتینەوە، چونکە حکومەتێکی بێ بناغە لەروى دامەزراوەییەوە؛ ناتوانێت لە چەند مانگێک لە دۆخێکی وادا هیچ بکات.

دووەم / ئەوەی پەیوەندی بە باری دارایی هەیە، خەڵک دەبێت بەهەمان شێوەی لایەنی تەندروستی خەمخۆری دۆخی دارایی خۆی بێت لە شێوازی خەرجیدا، چونکە بەردەوامبونی دۆخەکە بەم شێوازە داهات و خەرجی ئەگەر بەو ناهاوسەنگیەی ڕابردووبێت و لەمە بەدوا خەرجی دەستی پێوە نەگیرێت،  ژیانی قورس و هیلاکی لە پڕکردنەوەی پێداویستی سەرەتایی لە خۆراک و خواردنی سەرەتایی بەدوای خۆی دەهێنێت. بۆیە دەست بە پارەوە گرتن و تەنانەت دیاریکردنی شێواز و جۆری خواردنیش دەبێت کارێکی حساب بۆ  کراو و لە پێشینەبێت.

سێیەم / بۆ تێپەڕکردنی دۆخێکی نەخوازراوی پێشبینی کراوی ئاوا،  باشترین کارێک بۆ ئەوانەی لە چەند دەیەی ڕابردوی حوکمڕانی هەرێم لەوپەڕی دەستکراوەیی دەستیان بۆ قوت و سەروەت و سامانی ئەم میللەتە بردوە و تاڵانکاریان تێیدا ئەنجامداوە، بەهەر ڕێگە و شێوازێک و بەهەر جۆرە بەشداریکردنێک.

باوەڕم وایە باشترین پاکبونەوە لە گەندەڵی و دزی و مافیاگەری کە لە ڕابردوو ئەنجامدراوە ئەم دۆخەیە، بۆ ئەوانەی چەندین ساڵە قوتی ئەم خەڵکە دەخۆن، دزی و گەندەڵی لە سامانی ئەم میلەتە دەکەن، بونە مشەخۆر بەسەر داهاتی هەرێمەوە . ئێستا باشترین دەرفەتە بۆ دەرهێنانی پارەکان و هێنانەوەیان جا لە شێوەی خێرە، یارمەتیە، هاوکاریە، بەخشینە، مرۆڤ دۆستیە، نەتەوە و نیشتمان پەروەریە یا ئاین دۆستی و شاریبوونە.  باشترین کاتە بۆ پاکبونەوە، بۆ ئاشتبونەوە و گەڕانەوە بۆ نیشتمانی بون و نەتەوەیی بوون و مرۆڤدۆستی ڕاستەقینە، جا ئەوانە لە حکومەت گەندەڵی کردوە یان بە ناوی حزب، بەناوی  فەرمانداری و شۆڕشگێڕی بوە یا لە هەر یەک لە کەرتەکانی تر.

فەرموون ئێستا کاتی ئازایەتی و مەردایەتی و لێخۆشبوون و پاکبونەوەیە لە خراپی و پیسیەکانی ڕابردوو، چیتان بردوە چۆنتان بردوە بیگەڕێننەوە بۆ خاوەنە ڕاستەقینەکەی کە خەڵکانێکن چاوەڕێ دەکرێت دۆخی قورستری ژیان بە بەراورد بە ڕابردوو تێپەڕ بکەن.