زمانی دایك، بەو زمانە دەوترێت كە منداڵ بۆ یەكەمجار لە خێزانەكەیەوە فێری دەبێت، واتە زمانی باوانی منداڵەكە دەگرێتەوە، بۆیە پێشی دەوترێت زمانی دایك، چونكە دایك نزیكترین كەسە لە منداڵ و لەڕێی ئەوەوە بۆ یەكەمجار فێری قسەكردن دەبێت.

رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان بە هاوكاری رێكخراوی یونسكۆ لە كۆبونەوەیەكدا لە ساڵی (1999)، بڕیاریدا (21)ى شوباتی هەموو ساڵێك وەك رۆژی جیهانی زمانی دایك دیاری بكات.

هۆكاری دانانی رۆژێك بۆ زمانی دایك دەگەڕێتەوە بۆ رووداوێكی ساڵی (1948)، كاتێك محەمەد عەلی نەجاح سەرۆكی پاكستان بڕیاریدا بە دانانی زمانی ئوردو وەك زمانی نیشتیمانی كە زمانی كەمینەی ئەو وڵاتەبوو، ئەوەش بووە هۆی توڕەكردنی دانیشتوانی پاكستانی رۆژهەڵات كە بەنگلادشی ئێستا دەكات، هەر ئەوەش بووە هۆی جیابونەوەی ئەو وڵاتە لە ساڵی (1971)دا.

یادی رۆژی جیهانی زمانی دایك ساڵانە لەژێر ناونیشانێكدا دەكرێتەوە، بۆ ساڵی (2021) دروشمەكەی بریتییە لە (هەمەچەشنی زمانەوانی لەپێناو تێكەڵاوی لە فێركردن و كۆمەڵگەدا) كەمەبەست لەو ناونیشانە دروستكردنی دەرفەتی گونجاوە بۆ هەمەچەشنی زمان و ڕۆشنبیرییە جیاوازەكان لە كۆمەڵگەدا.

زمان لەسەر ئاستی جیهان قورساییەكی ستراتیژی و گرنگییەكی زۆری بۆ ژیانی مرۆڤایەتی هەیە لەڕووی كۆمەڵایەتی و زانستی چەند بابەتێكی دیكە، هەروەها یەكێكە لە پایە سەرەكییەكانی پەیوەندی بەستن لەگەڵ دەوروبەردا.

بەپێی ئامارەكان زیاتر لە (شەش هەزار) زمانی جیاواز لە جیهاندا بونیان هەیە، بەڵام (43%)یان مەترسی لەناوچونیان لەسەرە، چونكە ئەو زمانانەی گرنگیان پێدەدرێت و لەزمانی خوێندن و ژمارە و موڵكی گشتی و بابەتە فەرمییەكاندا جێیان كراوەتەوە لە (100) زمان تێپەڕناكات.

بەپێی ئاماری چاپەكانی ئەتڵەس كە رێكخراوی یونسكۆ لەبارەی زمانەوە بڵاویكردۆتەوە، بەدرێژایی سێ نەوەی رابردوو نزیكەی (200) زمان لەناوچووە، لەئێستاشدا زیاتر لە دوو هەزار (500) زمان لەسەر ئاستی جیهان مەترسی لەناوچونیان لەسەرە، بەجۆرێك (502) زمانییان مەترسییەكی زۆری لەناوچونیان لەسەرە، هەروەها (632) زمان ئەگەر هەیە روبەڕووی مەترسی ببنەوە، ئەمە جگە لەوەی (607) زمان بەرەو پوكانەوە دەچێت، (573) زمانی دیكەش قەدەغەكراون ئەوەش مەترسی زۆری لەناوچونیان لەسەر دروست دەكات.

زمانی كوردی پێگەیەكی دیاری لەنێو زمانە چالاكەكانی جیهاندا هەیە و لەكۆی ئەو(100) زمانەی (80%)ی دانیشتوانی زەوی قسەی پێدەكەن، كوردی لەڕیزبەندی نیوەی یەكەمدایە، بەو پێیەی زیاتر لە (50) ملیۆن كەس قسەی پێدەكات، ئەوەش وایكردووە وەك زمانێكی دیار لەنێو پێگەی زمانناسی جیهانیدا بناسێنرێت.

داگیكردنی كوردستان و دابەشكردنی بۆ چەند پارچەیەك، هەروەها قەدەغەكردنی خوێندن و نوسین بە زمانەكە لە بەشێكی ئەو وڵاتانەی كوردستانی بەسەردا دابەشكراوە بۆتە یەكێك لە كێشەكان بۆ زمانی كوردی، بۆیە پێویستە گرنگییەكی زیاتری پێبدرێت و بەتایبەت لەڕووی دانانی زمانێكی ستاندارد، چونكە دەبێتە هۆی زیاتر بەهێز كردن و بڵاوبونەوەی زمانەكە لەسەر ئاستی ناوخۆیی و جیهانی.