د.ههڤین کهمال پسپۆڕ له
زانستی ئازار و بهنج شارهزا له چارهسهری فهقهرات و نهخۆشی جومگهکان بابەتێکی
لەسەر سودەکانی بامێ نوسیوە و ڕایگەیاندوە ھیچ توێژینەوەیەک و بەڵگەیەکی زانستی
نیە کە پێمانبڵێ بامێ لینجی لە جومگەکاندا زیاد دەکات یاخود ئازارشکینە
سروشتیەکانی ناو لەشی مرۆڤ تەحفیز دەکات و ئازار دەشکێنێت.
بەڵام ئەو پسپۆڕە لە بابەتەکەیدا ژمارەیەک سودی بامێی باس کردوە کە
ئەمانەن:
سەبارەت بە بامێ کەبەئینگلیزی (okra) و (lady's finger) یشی
پێدەوترێت . لەحەوت خاڵدا دەتوانین سوودە خۆراکیەکانی کۆبکەینەوە :
١- یەکێکە لەو ڕووەکانەی
کەڕێژەیەکی زۆر لەڤیتامین سی(c) و ئەی (A) ى تیادایە لەگەڵ ڤیتامین (b6) و ڤیتامین (k1) . کەئەمانە کاریگەریەکی باشیان
ھەیە لەسەر کۆئەندامی بەرگری مرۆڤ و ڤیتامین (k1) کاریگەری ھەیە لەسەر مەینی خوێن . ھەروەھا ڕێژەیەکی باش مەگنیسێۆم
و فۆلەت و فایبەری تیادایە . ئەوەی بامێ جیادەکاتەوە لە سەوزەو میوەکانی تر ،
ئەوەیە کە جۆرێک لە پرۆتینی تیادایەو ھەروەھا بە ڕێژەیەکی زۆریش _دژە ئۆکسیدەکان_
کە کاریگەرییان ھەیە لەسەر تەندروستی ئێسک و ماسولکەکان و بە گشتی ھەوکردن
کەمدەکەنەوە لە جومگەکاندا .
٢- ڕێژەیەکی زۆر دژە
ئۆکسیدی تیادایە:
سەرەکیترینیان ناوی (پۆلی فینۆڵ )ە،کەکاریگەری ھەیە لەسەر
تەندروستی دڵ و جەڵتە کەمدەکاتەوە، ھەروەھا ئەم دژە ئۆکسیدە توانای چوونە ناو
خانەکانی مێشکی ھەیەو پارێزگاری مێشک دەکات لە ھەوکردن ،ھەروەھا لە نەخۆشیەکانی
پیری و بیرچوونەوەو ئەلزھایمەر دەتپارێزێت .
٣- ڕێژەی کۆلیسترۆڵ
دادەبەزێنێت :
ئەو ماددە خەستە لینجەی لەناو بامێ دا ھەیە پێی دەوترێت (mucilage) کەتوانای یەکگرتنی ھەیە لەگەڵ
کۆلیستڕۆڵ لە گەدەو ڕیخۆڵەکاندا و ناھێڵێت ھەڵمژرێت لە ڕیخۆڵەکاندا و وەک پاشەڕۆ
دەکرێتە دەرەوەی لەش.
٤- دژە شێرپەنجە :
بامێ جۆرێک لە پرۆتینی تیادایە کەپێی دەوترێت (لیکتین )، کەھەندێک
توێژینەوە دەڵێن ڕێگری دەکات لە زیادکردنی خانەی شێرپەنجەیی لە مرۆڤدا ، لەتوێژینەوەیەکدا
لەسەر شێرپەنجەی مەمک ، بینراوە بە ڕێژەی ٦٣٪ ڕێگری کردووە لە گەشەی خانە
شێرپەنجەییەکان .
٥- کاریگەری لەسەر ڕێژەی
شەکر لەخوێندا :
ھەندێک توێژینەوە دەڵێن کە ڕێژەی ھەڵمژینی شەکر لە گەدە و
ڕێخۆڵەکان کەمدەکاتەوە، ھەر بۆیە ڕێژەی شەکر لە لەشدا کەمدەبێتەوە . ھەندێک
توێژینەوەی تریش دەڵێن لەگەڵ دەرمانی (میتفۆرمین ) کە یەکێکە لە دەرمانەکانی
نەخۆشی شەکرە کارلێک دەکەن ،بۆیە باشترە لەگەڵ یەکدا نەخورێن .
٦- سوودی لەژنی دووگیاندا
:
لەبەرئەوەی ڕێژەیەکی زۆری لە _فۆلەت _ کە ڤیتامین (b9) ە تیایدایە . کاریگەرییەکی
باشی ھەیە لەسەر دروستبوونی کۆئەندامی دەمار لە منداڵدا .
٧- بەکارھێنانی ئاسانەو بە
ڕێگایەکی ئاسان دەتوانیت زیادی کەیت بۆ ژەمەکانت، دەتوانیت بە سەوزی بیخۆیت یان
زیادی کەیت بۆ زەڵاتەکەت ، دەشتوانیت بە کوڵاوی و بەشلە بیخۆیت .
ھیچ توێژینەوەیەک و بەڵگەیەکی زانستی نیە کە پێمانبڵێ بامێ لینجی
لە جومگەکاندا زیاد دەکات یاخود ئازارشکینە سروشتیەکانی ناو لەشی مرۆڤ تەحفیز
دەکات و ئازار دەشکێنێت ، بەڵام بەگشتی بەھۆی بەھا خۆراکیەکانیەوە سوودی ھەیە بۆ
تەندروستی ماسولکەو ئێسک.
ڕێگایەکی
ئاسان بۆ بەکارھێنانی بامێ ڕۆژانە : (٣-٥) دانە بامێ کاڵ جوان بشۆرەوە، سەرەکانی
ببڕەو بەدرێژی درزی تێبکە و بیکوڵێنە لە نیو لتر ئاودا ، داینێ تا شەو بەسەریا
تێدەپەڕێت و بۆ بەیانی بامیەکە بخۆ و ئاوەکەشی بخۆرەوە .
لەوانەیە ئەم ڕێگایە تامی خۆشنەبێت ، بەڵام یەکێکە لە تەندروسترین
ڕێگاکان بۆ خواردنی کە د. گریشنا نایەر ئامۆژگاریمان دەکات پێی ، کەخۆی پسپۆڕی
خۆراک و ڕووەکزانی یە.
د.ههڤین کهمال شاه محمد
پسپۆڕ له زانستی ئازار و بهنج
شارهزا له چارهسهری فهقهرات و نهخۆشی جومگهکان بێ نهشتهرگهری
9800 جار خوێندراوەتەوە