عەبدولڕەحمان عەلی رەزا


لە ئێستادا حکومەتی هەرێم گیرۆدەی چەندین تەنگەژە و قەیرانی جۆراوجۆر بوەتەوە بە جۆرێک قەیرانێکی بچوکی بۆ چارەسەرنەکراوە، لەولاوە قەیرانێکی بچوکی بۆ گەورە دەبێت .

ئەوەی تەواو حکومەتی گیرۆدە کردوە و بڕسکی لە فەرمانبەر و موچەخۆران بڕیوە قەیرانی دارایی و دابیننەکردنی موچەیە .

ئەو قەیرانی داراییەی لە ئێستادا هەیە کاریگەریی راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆی کردوەتەسەر ژیان و گوزەرانی زۆرینەی هاوڵاتییان لە موچەخۆرێکەوە تا دەگات بە بازرگان، کاسپکار، شۆفێر و دەستگێر...هتد .

بەدڵنیایشەوە گەر زو چارەسەر نەکرێت چەندین لێکەوتەی خراپ و نەرێنی لێدەکەوێتەوە، یاخود سەرهەڵدەدات لەنێو کۆمەڵگەدا و دواتریش چارەسەر و سەرکەوتن بەسەریاندا کارێکی ئاسان نابێت .

لێرەدا پێویستە لە سەرۆک و جێگری سەرۆکی حکومەت، وەزارەتەکانی دارایی و ئابوری و پلاندانان و دامەزراوە پەیوەندیدارەکانی تر بپرسین؛ گەر هاتو پلانی ( A ) کە ناردنی شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان و ناردنی موچەی مانگانەی فەرمانبەرانە بەم شێوازەی ئێستا درێژەی کێشا کە زیاتر لە ( ٤٥) رۆژە نەتوانراوە موچەیەک دابەشبکرێت و لەوە زیاتر دەستی دەستی لە ناردنی کرا پلانی ( B )تان چییە، یاخود چ پلانێکتان داناوە؟ چونکە لە هەمو دنیادا نەک حکومەت، بەڵکو دامەزراوەیەک یا کۆمپانیایەک کە لە پلانی یەکەمدا سەرکەوتو نەبو راستەوخۆ پلانی دووەم و سێهەم دەخاتەکار و پلانەکە ساز و ئامادەیە .


ئەو دۆخەی لە ئێستادا هەرێم پێیدا گوزەر دەکات و دانیشتوانەکەی تێیدا دەژین لەهەمو رویەکەوە ئێجگار قورس ومەترسیدارە، چونکە لە هەرێمدا شتێک نییە پێی بوترێت سەروەری خاک، ناوچەکە بوەتە شوێنی تەراتێنی هێزە هەرێمییەکان و جیهانییەکان و کوێیان بوێت هێرشی دەکەنەسەر لە پایتەختەوە تا دەگات بە هەر شار و گوندێک کە خۆیان مەبەستیانە،  روداوەکانی رۆژیش ئەو راستیەیان سەلماندوە و ناتوانرێت نکۆڵیان لێبکرێت .

لە ملاشەوە ژیان و گوزەرانی کۆی کۆمەڵگا زۆر دژوار و نالەبارە و بازاڕ بەتەواوەتی رو لە وەستان دەکات، جموجوڵی بازرگانیش هەنگاو بەرەو دواوە دەهاوێ .
(10) ساڵی تەواوە دانیشتوانی ئەم هەرێمە ململانێی سەختیانە لەگەڵ هەمو ئەو قەیرانانەی بەڕۆکیانی گرتوە بە گشتی و قەیرانی دارایی بە تایبەتی، بۆیە چیتر لە حەوسەڵەیاندا نەماوە و بەتەواوی بڕسکیان لەبەر بڕاوە؛ (10) ساڵە دانیشتوانی ئەم هەرێمە باجی هەڵەیەکی گەورە و بێ پلان و دورنەبینانەی ئێوە دەدات کە بێ دیراسەکردن و وردبونەوە لە دەرئەنجامەکانی بڕیاری ئابوری سەربەخۆتاندا و ئەوەش ئەنجامەکەیەتی کە چ دۆخێکی لەسەر خاک و خەڵکی هەرێم دروستکردوە .

ئاخر ناکرێت لەم هەرێمەدا کە قەیرانباران کراوە و هێندەی نەماوە ژیان بوەستێت، ئێوەی حوکمڕان و دەسەڵاتداران هێندە بێباک و کەمتەرخەم بن لەئاستیدا، جارجارە سوپاسێکی خەڵک و خۆڕاگرییەکەیان دەکەن کە ئەوە هیچ لەژیان و گوزەرانیان ناگۆڕێت  .

زەمەنیش سەلماندی کە هیچ وڵاتێکی جیهانی و ناوچەیی دۆستی هەمیشەیی خاک و خەڵکی کوردستان نییە، تەنها خەڵکەکەی خۆی نەبێت، بەڵام ئێوە هێندە بارگرانیتان بۆ دروستکردن وباری سەرشانتان قورسکردوە، کە بەتەواوی لە ژیان بێزاربون .
لە ئێستاشدا نەناردنی شایستە داراییەکانی هەرێمی کوردستان چەندە پەیوەندی بەهەڵە لە لیستی موچە، نەبونی پارەی کاش، نەگەیشتنە بە رێککەوتنی یەکجاری، دە هێندە زیاتر پەیوەندی بەو پەرتەوازەیی و بێسەروبەرییەی نێوماڵی کوردەوە هەیە کە ئێوە دروستتان کردوە و بەرپرسیاری ئێستا و ئایندەیشن، لە هەر روداو و پێشهاتێکدا کە دێتە پێش لەهەرێم .

بۆیە دۆخی خاک و خەڵکی هەرێم هێندە خراپ و شپرزەیە، پێویستبو بەرپرسانی ئەم هەرێمە بژاردەیان هەبوایە بۆ روبەڕوبونەوەی ئاڵنگارییەکانی رۆژ نەک بەو شێوازەی ئێستا هەر دەڵێی نە بایان دیوە و نە بۆران .

ئێوە بەشێکی گرنگی پۆستەکانی حکومەتی ناوەندیتان لایە وەک ( سەرۆک کۆمار، وەزارەتی دەرەوە، جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران وە چەندین وەزیر و جێگر و پلەی باڵا)ـى تر و بەردەوامیشن لە وەرگرتنی پۆستی نوێ؛ بۆچی رۆژێک لە رۆژان وەک فشارێکی بەهێز هەڕەشەی کشانەوەتان نەکرد لەو حکومەتەی کە خۆتان رۆڵی سەرەکیتان بینی لەبنیادنانیدا، بۆ چارەسەرکردنی هەمو کێشە و گرفتەکان کە هەیە لەنێوان هەرێم و ناوەنددا، یان ئێوەش لەنێوان خورما و مێوژەکەدا ناتوانن دەستبەرداری هیچیان ببن و حەز بە خورمژەکە دەکەن .