(8)ی مارس رۆژێكی ئاسایی نییە لە وڵاتانی دونیا، بەو پێیەی وەك رۆژی جیهانی ژنان دیاریكراوە، ئەوەش وایكردووە لای رەگەزی مێ تایبەتمەندییەكی زۆری هەبێت و لە زۆرێك لە وڵاتان وەك جەژن و بۆنەیەكی گشتی سەیر بكرێت، مەراسیمی تایبەت جیاوازی تێدا ئەنجام دەدرێت.

 بەپێچەوانەوە لە بەشێكی دیكەی وڵاتان بەتایبەت ئەوانەی ئازادی ژن وەك پێویست بەردەست نییە، ژنان بە ئەنجامدانی خۆپیشاندان و چالاكی ناڕەزایی بۆ بەدیهاتنی زیاتری مافەكانیان یادی دەكەنەوە.

مێژووی (8)ی مارس دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی (1857) كاتێك خانمانی كاركەر لە كارگەیەكی قوماش و جلوبەرگ لە شاری نیویۆرك خۆپیشاندانیان ئەنجامدا و داوای باشكردنی ژیان و كەمكردنەوەی ماوەی كاركردن و زیادكردنی موچەیان كرد، بەڵام بەهێزێكی زۆرەوە ڕوبەڕویان بونەوە و ژمارەیەكی زۆریان لێدانیان خوارد و سوكایەتیان پێكرا.

بەپێی سەرچاوە مێژووییەكان بەهۆی خۆپیشاندانەكەوە (129) ژن دەستگیركراون و براونەتە زیندان، دواتر ئاگرێك لە زیندانەكە كەوتۆتەوە و بەهۆیەوە ژنەكان سوتاون گیانیان لەدەستداوە، ئەوەش وایكردووە مەشخەڵی ئاگر ببێتە ئاماژە و دروشمێكی سەرەكی ڕۆژەكە.

ساڵانە لەو رۆژەدا یادكردنەوەی تایبەت بۆ كارەساتەكە دەكرا، خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی بەردەوام دەبوو، تا ساڵی (1913) لە ئەمریكا بڕیاردرا (8)ی مارس بكرێتە رۆژی ژنان، دوای چەند ساڵێك روسیا هەمان رۆژی دیاریكرد بۆ یادەكە، پاش جەنگی دووەمی جیهان وڵاتانی دیكەی ئاسیا و ئەوروپا و ئەمریكا بۆنەكەیان كردە جیهانیی.

رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان كە ساڵانە یادی رۆژەكە دەكاتەوە ئاماژە بەوە دەكات، (8)ی مارس بۆنەیەكە بۆ بەرەوپێشبردنی دۆخی ژنان، هاندانیان بۆ بەشداریكردن و ڕۆڵگێڕان لە بوارە جیاوازەكاند.

رێكخراوەكە باسی لەوەكردووە راستە بەرەو پێشچونی باش لە دۆخی ژناندا بەدی هاتووە، بەڵام "یەكسانی نێوان هەردوو ڕەگەز" ئەو ئامانجەیە كە هیچ وڵاتێك بەدی نەهێناوە، بەجۆرێك ڕێگری لە دوو ملیار و (500) ملیۆن ژن دەكرێت لە جیهاندا تا وەك پیاو كارێك هەڵبژێرن، ژمارەی خانمە پەرلەمانتارەكان لە ساڵی (2019) رێژەی (25% ) تێنەپەڕاندووە و ژنێك لە كۆی سیان روبەڕوی جۆرێكی توندوتیژی دەبێتەوە.

یادی ئەمساڵ لەچوارچێوەی بڵاوبونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا دەكرێتەوە، هەر ئەوەش وایكردووە باسی ڤایرۆسەكە لە ناونیشانی سەرەكی رۆژەكەدا هەبێت كە نەتەوە یەكگرتووەكان دایناوە  و بریتییە لە "ژنان لە بەرەی پێشەوەی سەركردایەتیدا، بۆ بەدیهێنانی داهاتوویەكی یەكسان لە جیهانی كۆڤید 19دا".

هۆكاری دیاریكردنی ئەو ناونیشانە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو گرنگەی ژنان لە ڕوبەڕوبونەوەی كۆرۆنادا هەیانە، بەتایبەت لەماڵ و نەخۆشخانە و بڵاوكردنەوەی هەڵمەتەكانی هۆشیاری، هەر بەهۆی ئەو هەوڵانەشەوە ژمارەیەكی زۆریان توشی ڤایرۆسەكە بوون بەشێكیان گیانیان لەدەستداوە.

لای خۆیەوە ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس سكرتێری گشتی ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان وتارێكی تایبەت لەبارەی ڕۆژەكەوە نوسیوە و باسی لە ئازار و گرفتەكانی ژنان كردووە.

"قەیرانێك بەڕووی ژناندا" ناونیشانی وتارەكەیە، تێیدا باسی لە گرنگی گۆڕینی ئەو یاسایانە كردۆتەوە كە بەڕووی ژناندا دەوەستن تا لە پۆست و ناوەندی بڕیاردابن، ئاماژەی بەوەش كردووە بڵاوبونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا قەیرانێكی دیكەیە بەڕووی ژناندا.
گۆتێرێس ئاشكرای كردووە ئەگەری لەدەستدانی كار بۆ ژنان بەڕێژەی (24% ) بەراورد بە پیاوان زیاترە، هەروەها لەكاتی كاردا داهاتێكی كەمتریان هەیە.