گەنجانی دروز بۆ پشتیوانی سوەیدا سنور دەبەزێنن... و خۆڕاگریی شاخەکە قۆناغێکی نوێ دیاری دەکات: کەمینەکان بەرگری لە خۆیان دەکەن لە بەرامبەر ستەمی زۆرینە... بێدەنگی نیشتمانپەروەری نییە!

لە ساتێکی مێژووی سوریا و ناوچەکەدا، پارێزگای سوەیدا شایەتحاڵی دیمەنێکی بێ وێنەیە، لە کاتێکدا گەنجانی دروز لە هەردوو دیوی سنوورەکانی سوریا و فەلەستینی داگیرکراوەوە ڕوو لە دەروازە شاخەکان دەکەن بۆ پشتیوانی لە هاونیشتمانیانی خۆیان، کە ڕووبەڕووی هەڵمەتێکی توندی ئەمنی و سەربازی دەبنەوە بە سەرۆکایەتی دەسەڵاتدارانی ڕژێمی سوریا و ئەحمەد شەرعی سەرۆکی ئەو وڵاتە.

زانیارییە مەیدانییەکان باس لە حاڵەتی پەڕینەوە لە بەرزاییەکانی جۆلانی سوریاوە بۆ ناو سوریا دەکات، لەژێر دروشمی "ئێمە لەگەڵ ئێوەین"، پاڵنەرەکەش ئەوەیە کە هەستێکی قووڵ سەر بە ناسنامەی هاوبەشی ئەندامانی پێکهاتەی دروزەکان زاڵە، لە بەرامبەر ستەمێکی ئاڵۆزدا: لە سەرکوتکردن لەلایەن دەسەڵاتی ناوەندی، بێدەنگی ناوچەیی و نێودەوڵەتی، و هاوبەشی هەندێک هێزی سیاسی.

قۆناغێکی نوێ: کەمینەکان بەرگری لە بوونیان دەکەن
خۆڕاگریی خەڵکی سوەیدا لەژێر سێبەری گەمارۆدان و سزای بەکۆمەڵدا، نەک هەر ڕاپەڕینێکی ناوخۆییە لەدژی دەسەڵاتداران، بەڵکو سەرەتای قۆناغێکی نوێیە لە پەیوەندی نێوان کەمینەکان و ڕژێمە ناوەندییەکان لە شامی عەرەبی.
هەروەها ڕاگەیاندنێکی ڕاشکاوانەیە کە سەردەمی ژێردەستەیی سیاسی بە ناوی "پێکەوە ژیان" یان "یەکێتی نەتەوەیی" کۆتایی هاتووە، هاوکێشەیەکی نوێ کە لەسەر بنەمای بەرگریکردن لە خۆ لە بوون و کەرامەت و تایبەتمەندی کولتووری و سیاسی جێگەی دەگرێتەوە.

لە بەرگری لەخۆوە بۆ بنیاتنانی ناسنامەی سیاسی

دروزەکانی ئەمڕۆ وەک کەمایەتییە مێژووییەکانی دیکە (عەلەوییەکان، ئیسماعیلییەکان، مەسیحییەکان، ئێزیدییەکان و کوردەکان)، درک بەوە دەکەن کە کاتێک زۆرینەیەکی تائیفی یان ئایینی دەسەڵاتیان بەدەستەوەیە، هیچ بوارێک بۆ فرەیی ڕاستەقینە ناهێڵێتەوە. بەڵکو زۆرجار مەیلیان بەرەو وەدەرنان و تواندنەوە، یان ژێردەستەکردنە، وەک ئەزموونەکانی سوریا و عێراق و لوبنان دەیسەلمێنن.

ئەوەی ئەمڕۆ سوەیدا ئەزمونی دەکات، تەنها وردبینی ململانێیەکی سیاسی-ناسنامەی فراوانترە، کە ڕەنگە لە جوگرافیای سوریا زیاتر درێژببێتەوە بۆ لوبنان و عێراق و تەنانەت فەلەستین.

پەیامی توند: ئەوانەی ئەمڕۆ بێدەنگن، ڕەنگە سبەی سەربڕدرێن

ئەوەی لە سوەیدا ڕوویداوە و ڕوودەدات، نابێت تەنیا لە ڕوانگەی "قوربانیبوونی بابەتییەوە"ەوە سەیر بکرێت. بەڵکو بانگەوازێکە بۆ بەئاگابوونەوە بۆ کەمینەکانی دیکە لە سوریا و دەرەوەی سوریا، بەتایبەتی کورد و عەلەوییەکان، کە بەردەوامن لە پشتبەستن بە هاوپەیمانی کاتی لەگەڵ دەسەڵاتێک کە لە دڵی توندڕەوی ئایدیۆلۆژی و تیرۆری ڕێکخراوەوە سەریهەڵداوە.

لێرەدا پێویستە بڵێین ئەوەی هەندێک نایانەوێت بیبیستن:
ئایا پێویستە کەمینەکان بە بێدەنگی سەربڕدرێن بۆ ئەوەی بڕوانامەی ناسیۆنالیزمیان پێ بدرێت؟

ئەم گوتارە بەسەرچووە ئیتر قەناعەت بە کەس ناکات؛ تەنانەت لە بازاڕی خراپەکاری سیاسیشدا بۆ فرۆشتن نییە.

ناسیۆنالیزم بە مانای ملکەچبوون نییە بۆ کوشتن، هەروەها بە مانای قوربانییەکی گوێڕایەڵ لە کوشتارخانەی دەسەڵاتدا نییە. بەڵکو نیشتمانپەروەری ئەمڕۆ بە واتای ڕەتکردنەوەی ملکەچی کوێرانە و بەرگریکردن لە کەرامەت و بوون و ناسنامەکەت بە شەرەف و بوێرییەوە، نەک سزا نەدرێیت لەسەر ئەوەی لەبەرامبەر نادادپەروەریدا بێدەنگ نەبوویت.

"دەوڵەتێک بۆ هەمووان"... یان دەوڵەتی ترس بۆ هەمووان؟

لە وتارەکەی ئەم دواییەیدا، ئەحمەد شەرع، سەرۆککۆماری سوریا ڕایگەیاند، "دەوڵەتی سوریا دەوڵەتێکە بۆ هەمووان"، لە هەوڵێکی ڕوون بۆ جوانکردنی دیمەنێکی خوێناوی کە ڕۆژانە لە سوەیدا و ناوچەکانی دیکەدا کە بەشێک نین لە حکومەت دوبارە دەبێتەوە.

بەڵام ئەو پرسیارەی کە ئەندامانی ئەم پێکهاتانە دەیکەن ئەوەیە:

ئایا لێرەدا "هەموو" بەو مانایەیە کە عەلەوییەک لەسەر دەربڕینی ناڕەزایەتی بکوژرێت؟

ئایا "دەوڵەتێک بۆ هەمووان" بەو مانایەیە کە دروزێک سەربڕدرێت بەهۆی ڕەتکردنەوەی ملکەچبوون؟

ئایا کورد گەمارۆ دەدرێت تا دەستبەرداری ناسنامەکەی دەبێت، یان هەموو دەسەڵاتێکی دانوستانکاری لێ زەوت دەکرێت؟

ئەم دەستەواژەیە کە وەک دروشمێکی سیاسی بەکاردێت، بەرگەی ئەو واقیعە ناگرێت لەسەر زەوی، کە حکومەت ئەوپەڕی ئاستەکانی وەدەرنانی و زەلیلکردن و سووکایەتیکردن بەرامبەر بەو کەسانە پراکتیزە دەکات کە گوایە هاوڵاتی وڵاتەکەن. دەوڵەتێک کە گوندەکانی دروز بۆردومان بکات و عەلەوییەکان بە تۆمەتی "بێوەفایی ڕەها" دەستگیر بکات و دانوستان لەگەڵ کورد بکات بۆ بەشدارییەکی کەم لە بەرامبەر داماڵینی چەک، ئەمەی هەیە دەوڵەتێک نییە بۆ هەمووان، بەڵکو دەسەڵاتێکە بەسەر هەموو لایەکدا سەپێنراوە.

ئەمەش دەمانباتەوە بۆ ئەو هاوکێشە بنەڕەتییەی کە خۆڕاگری سوەیدا  بریتییە لە:

هاوڵاتیبوونێکی ڕاستەقینە بەبێ سەروەری یاسا بونی نیە، یەکگرتوویی نەتەوەیی بەبێ ڕێزگرتن لە پێکهاتەکانی بونی نیە، دەسەڵاتێکی شەرعیش بونی نیە ئەگەر لەسەر بنەمای تیرۆر دامەزرابێت.

"دەوڵەتێک بۆ هەمووان" بە بۆردومان یان لێدوان دروست نابێت، بەڵکو بە متمانە دروست دەکرێت و ئەم متمانەیە لە سوەیدا بۆردومان کراوە.

لە سوەیداوە بۆ قامیشلۆ و هەولێر: چەقبەستوویی شاخ پەیامێکە بۆ کورد کە گەڕانەوە بۆ دواوە نیە

ئەوەی لە ماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوودا لە سوەیدا ڕوویدا، تەنیا ڕووبەڕووبوونەوەیەکی ئەمنی سنووردار نەبوو لە نێوان خەڵکی جەبەل عەرەب و ڕژێمی سووریا بە سەرۆکایەتی ئەحمەد شەرع. بەڵکو پەیامێکی سیاسی بوو کە جوگرافیا تێدەپەڕێنێت، ئاراستەی هەموو ئەو کەسانە دەکرا کە لەسەر پەتی توندی نێوان کەرامەت و سازاندا دەڕۆن. لە پێشەنگی ئەمانەدا ژەنەڕاڵ مەزلوم عەبدی فەرماندەی سەربازی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)ە دێت. ئەو بە ئاڵۆزییە نێودەوڵەتی و ناوچەییەکان و هەڕەشە ناوخۆییەکان دەورە دراوە کە هەڕەشەی تێکدانی دەستکەوتەکانی ئیدارەی خۆسەر لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا دەکەن.

وانەی سوەیدا بۆ مەزلوم عەبدی: لە ژێر وەهمی دەوڵەتێکی ناوەندیدا دەستبەرداری دەستکەوتەکانتان مەبن

خۆڕاگریی خەڵکی سوەیدا، سەرەڕای گەمارۆ و ئاگر، سەلماندی کە کەرامەتی کۆمەڵایەتی لەلایەن دەسەڵاتی ناوەندییەوە ناکڕدرێت و ناسەپێنرێت. هەر پاشەکشەیەک لەو دەستکەوتانەی کە لە ڕێگەی خوێن و قوربانیدان بەدەست هاتوون، دەرگای سەقامگیری ناکاتەوە، بەڵکو وابەستەیی و لاوازیی بەرهەم دەهێنێتەوە.

بۆ مەزلوم عەبدی، ئەوەی لە سوەیدا ڕوویدا، هۆشدارییەکی ڕاستەوخۆیە لە بەرامبەر متمانەی زۆر بە هەر بەڵێنێکی حکومەتی سوریا- کە لە ڕووی فۆرمەوە بە ڕواڵەت "نوێ"ن، بەڵام هەمان ئامرازە کۆنەکانی ستەم و کۆنترۆڵکردنیان هەڵگرتووە.

ئایا عەبدی بۆ ئەو بۆنەیە هەڵدەستێت و ئەولەویەتەکانی خۆی ڕێکدەخاتەوە بۆ بنیاتنانی هێزێکی دانوستانکاری سەربەخۆ، دوور لە گرەوکردنی کاتیی و هاوپەیمانی مەرجدار؟

بۆ کوردی عێراق: کاتی شکاندنی سنوورە دەرونی و جوگرافییەکانە.

ڕووداوەکانی سوەیدا و توانای دروزەکان بۆ بەرگریکردن لە خۆ و بەرگریکردن لە کۆمەڵگا، دەبێت بە وردی لە هەولێر و سلێمانی بخوێنرێتەوە. کورد لە عێراق ئەمڕۆ خاوەنی بناغەکانی قەوارەیەکی نیمچە سەربەخۆیە، بەڵام گەمارۆی کولتوورێکی سیاسی دوودڵ و دووبەرەکی ناشیرینی ناوخۆیی و ترسێکی بەردەوام لە وروژاندنی ناوەند لە بەغدا، ئەنقەرە، یان تاران گەمارۆدراوە.



ئەوەی لە سوریا ڕوودەدات هۆشدارییە نەک ڕووداوێکی گۆشەگیر. داینامیکی ناوچەیی هیچ ڕەحمێک بە لاوازەکان ناکات و چاوەڕوانی دوودڵەکان ناکات. ئەو پشتیوانییەی کە سوەیدا ئەمڕۆ پێویستی پێیەتی، دەبێت لە شێوەی هاودەنگیی نێوان کەمینەکاندا بێت، چونکە شەڕی پاراستنی فرەچەشنی و فرەیی لۆکاڵی نییە، بەڵکو پەیوەندی بە چارەنووسی هەموو کەمینەکانەوە هەیە کە بەرەنگاریی بوون بۆ ئەوەی نەسڕدرێنەوە.

ئەزموونی دروز: بەرگریکردن لە خۆت پێویستییەکە نەک بژاردە

سەرەڕای ژمارەیەکی کەم، سوەیدا سەلماندوویەتی کە ڕێکخستنی کۆمەڵایەتی هۆشیار، متمانە بە ناسنامە و بڕیاردانی سەروەری ناوخۆیی، توانای بەرەنگاربوونەوەی خراپترین هەوڵەکانی ژێردەستەیی هەیە. ئەمەش ئەوەیە کە بەشێک لە ناوچە کوردستانییەکان گرفتیان تێیدا هەیە، بەو پێیەی بەردەوام دەناڵێنن بەدەست ناکۆکی و نەبوونی بڕیاردانی یەکگرتوو.

وانەکانی شاخ دەبێ بنووسرێن و بخوێنرێنەوە و فێر بکرێن، نەک وەک هەورێکی تێپەڕ بەلایدا تێپەڕین.

مەترسی دێت و ئێستا نەخشە دەکێشرێت. ئەوانەی توانای بەرگریکردنیان نییە، تەنانەت بانگهێشت ناکرێن بۆ ئەوەی شایەتحاڵی لەدایک بوونی جوگرافیایەکی نوێ بن.

نوسینی: مەسعود محەمەد

وەرگێڕانی: دیجیتاڵ میدیای کەی ئێن ئێن