بەشی دووەم :

لەبەر چی ئەوەی جنێو بدات لە ناو جەماوەردا پەسەندە؟
لە سەرەتای دروستبونی گۆران دەرکەوت کێ جنێ و و تەشهیر بە بنەماڵە حوکمرانەکان بدات و قسەی زبرو نەشیاو بەکار بهێنێت، ئەو کەسە مەرغوبە، ئەوە گرفتێکی سەرەکییە و پێوستە لێی بکۆڵدرێتەوە.

 ئایا قێزەونی و ڕەفتارە بەدەکانی حوکمرانییە، بۆتەهۆی ئەوەی بەو ئەندازەیە خەڵکی ناڕازی و بەشمەینەت زەوقیان بە جنێوفرۆشان بێت؟ داخۆ هۆکارەکەی کلتوری کۆمەڵگایە و لەبنەڕتدا کۆمەڵی کوردی کۆمەڵگایەکی جوێنبازارییە ؟ ئایا پێش گۆران دیاردەی جوێنی سیاسی نەبوە ؟ چما جنێودان دیاردەی گەندەڵی چارەسەر دەکات؟ کێ سود لە جنێودان و زمانی زبر دەبینێت ؟ رۆڵی راگەیاندنەکان چین لە بە پاڵەوانکردنی جنێوفرۆشان؟

بێگومان هەموو ئەو هۆکارگەلانە رۆڵیان هەیە لە درستکردنی زەوقی جنێو و تەشهیر، بە پلەی  یەکەم  ڕەفتاری گەندەڵکاران و خراپی باروگوزەران و نادادی، هۆکاری سەرەکی رقئەستوری و جنێودانن لای هاوڵاتیان، فەرەح دیبا هاوسەری ڕەزا شا پەهلەوی شای ئیران ، لە کتێبی بیرەوەرییەکانی دەڵێت: بە ماوەیەک پێش روخانی رژیمی شا،  بنەمالەکەمان کەوتبوە بەر هێرشێکی زۆری بێرێزیکردن و سوکایەتی و جنێودان، هەروەها لە ئاخر و ئۆخری کەوتنی رژێمی سۆڤیەت، دەگێرنەوە خەڵک بە جۆرێک جنێوی دەدا، کە ئارام ئەبونەوەو لە خەو هەڵدەستان شەرمییان  لە خۆیان دەکرد و پەشیمان دەبوونەوە بەو جۆرە جنێویان داوە بەهۆی ئەو نادادی و گەندەڵییەی لەو وڵاتەدا هەبوە.

 کەواتە پاڵنەری سەرەکی جنێودان و رقوکینەی خەڵک بە دەسەڵات و نوخبەی حوکمرانی، بە پلەی یەکەم پالنەری گەندەڵی و نادادیە، جگە لەوەی لە ململانێی لایەنە سیاسییەکانیش ئەم کلتورە هەبوە، بەتایبەتی لە نێوان هەردوو باڵی جەلالی و مەلایی ناو شۆرشی ئەیلول و هێزەکانی تری سەردەمی شۆڕشی نوی و ناکۆکی نێوان پارتی و یەکێتی لە سەردەمی شەری ناوخۆ، بەڵام بەهەموو پێودانگێک دەبوایە بزوتنەوەی گۆران کاری سەرەکی بکردایە بۆ سرینەوەی ئەو کلتورە قێزەونە و بەفکرو پرۆژە و بەرنامە سیاسیە دیڤلۆپمینتەکەی ( پەرەپێدان) بەربەرکانی سیاسی نەیارەکانی بکردایە، کە  ستراتیژەکەی ئەوە بوو، نەک دیاردەی  شەرەقسە و هاتوهاوار و قیرەقیر بکاتە ئامراز بۆ بەدیهێنانی ستراتیژەکەی.

 ئەوەی گوتارە سیاسییەکانی رەوانشاد و بەرنامەی سیاسی گۆران بخوێنیتەوە تێدەگات ئامانجی گۆران پرۆژەی بونیادی نیشتمانی و دامەزراندنی سیستمێکی حوکمرانی و راگوزەرێکی مۆدیرنانەی گونجاوی ژینگەی سیاسی ئەو سەردەمەی کوردستان بوو، بەڵام هەندێ کارەکتەری حەماسی بێماریفە لە سیاسی و راگەیاندنکارەکان لە پێناو بەناوبانگبوون و خۆدەرخستن، ئەو گوتارەیان گۆری بۆ قیژەیەکی ناساز و سەرلەنوێ دیمەنی جوێنبازی سەردەمی شەستەکان و شەری ناوخۆی نەوەدەکانی زیندوکردەوە و تەنانەت یەکیتی و پارتی بەو هۆیەوە زیاتر راکێشرانەوە بۆ ئەو دیاردە نالەبارە، ئەوەش ئەوەندەی تر ئەستیرەی بەختی پۆپۆلیستە خۆدەرخەر و سنگدەرپەرێنەرەکانی لە ناو هەموو لایەنەکان زیاتر درەوشاندەوە.

کۆمەڵێک جنێوفرۆشی بازاری هەبوون بەردەوام جگە لە جوێن هیچ وشەیەک و رستەیەکی تر بە زاریاندا نەدەهات و بەردەوام  لە گردەکە بێریزیان بەهەردو بنەماڵە حوکمرانەکە دەکرد، رۆژگار هاتوچوو زۆربەیان چونەوە ناو یەکێتی و لەلایەن ئەندامانی خودی ئەو بنەماڵەیەی کە پێشتر جنێویان پێ دەدان،  پارە و شوقە و ئوتومبێلیان پێدرا و ئێستا  کەوتونەتە سەروگوێلاکی گۆران، بەبیانوی ئەوەی گۆران بۆتە هاوپەیمانی پارتی، بۆیە وازیان هێناوە، لە کاتێکا خۆیان باش دەزانن لەکاتە گرژەکاندا یەکیەتی و پارتی، ئۆپەراسیۆنی سەربازی و ئەمنی و هەواڵگری و ژوری راگەیاندنی هاوپەشیان پێکهێنابوو، بۆ لەناو بردنی گۆران.

گوتاری ئاگرینی پڕکەفوکوڵی پۆپۆلیست وجنێوفرۆشەکان، لە قیمەتی بەرنامە سیاسیە ئەقلانییەکەی رەوانشادیان کەم کردەوە، چونکە ئەوانە هیچ هونەرکی تریان نەبوو جگە لە عەنتەریاتێکی ڕوکەشی، ئێستاش خۆیان بۆ ئەندامانی بنەماڵەی دەسترۆیشتوی ئەملا دەچەمینەوە.

 هەرچەند قیژە و هاتوهاواری پۆپۆلیستەکان دەبیستم، ئەو شیعرەی نزار قەبانیم بیردەکەوێتەوە، کە بۆ سیاسیە گوتار بێژەکانی عەرەبی نوسیوە کاتێک لەبەرامبەر ئیسرایل بەگوتاری حەماسی دەوەستنەوە و شکست دەهێنن و سەرکردە سیاسییەکانی دەوڵەتی ئیسرایلێش، چونکە پشت بە ئەقڵ و مەنتق دەبستن و گوتاربێژی حەماسی نیین، هەمیشە براوەن:-
 إذا خسرنا  الحرب لا غرابە.
‌‌لاننا ندخلها .... بکل مایملک الشرقي من مواهب  الخطابە .
لاننا ندخلها   بمنطق الطبل و الربابە ....
بالعنتریات التي ما قتلت الذبابە ......
واتە: پێتان سەیرنەبێت ئەگەر لە شەڕەکان دۆڕاندومانە، چونکە بەو توانا رۆژهەڵاتییەی لە بەهرەی رەوانبێژو و گوتاردان هەمانە، بەشداریمان تێدا کرد، بە هونەری تەپڵ و رەبابە چوینەناوەوە، بەو عەنتەریاتەی مێشێکی نەکوشت.