موچەخۆر ئەو کەسەیە، بەپێی گرێبەستێک دەبێتە
فەرمانبەری حکومەت و کاربەڕێکەرێکی هەمیشەیی دامودەزگاکان، ئەو گرێبەستە بە رەزامەندی
هەردوولا دەبێت و تێیدا ماف و ئەرکەکانی فەرمانبەر دیاریدەکرێت، حکومەتیش لە هەموو
بارودۆخێکدا پێویستە موچەکەی دابینبکات.
بەشێوەیەکی گشتی موچەخۆر لە زۆربەی کاتەکاندا
پشت بە هیچ جۆرە داهاتێکی دیکە نابەستێت، بەڵکو خەرجییەکانی بە تەرازووی ئەو مووچەیە
یەکسان دەکات کە ناتوانێت گوزەرانێکی باشی وەکو دەوڵەمەند و خاوەن بازرگان؛ یاخود پلە
باڵاکان بەرجەستە بکات.
رەنگە کەسێکی بازرگانی خاوەن کارێکی پڕ لە داهات، ژیانێکی دوولایەنە چاوەڕێی
بکات، ئەویش بوون بە ملیۆنێر یاخود هاتنەوە سەر مایەپووچبوون، هەردوو حاڵەتەکە بۆ
بازرگان لەبارە، بەڵام بۆ فەرمانبەرێکی ئاسایی ژیانێکی سادە و پڕ لە دڵنیایی و پێدانى
موچە لەکاتى خۆیدا، تەنانەت دوای خانەنشینبوون و خزمتکردنی حکومەت موچەی خانەنشینیەکەیان
بە کەڵکە و هیچ جۆرە هەڵبەز و دابەزینێکی گەورە لەسەر ژیانی روونادات، هیچ جۆرە ریسکێکیشی
نەکردووە بۆ ئەوەی مەترسی لەسەر داهاتی دروستببێت.
بەپێچەوانەوە موچەخۆرانی هەرێمی کوردستان، کەوتوونەتە
بەر بەزەیی نرخی نەوت و رێککەوتنەکانی هەولێر و بەغدا، ئەوان رۆژانە بەدیار سەردێڕی
هەواڵەکان و ژێر تایتڵی کەناڵەکانی کوردین، بەڵکو هەواڵێکی بەپەلەی سوری گوڵ ئاسا
هەناسەیەک بە ژیانیان بداتەوە و بەرگێکی گەنجانە بخاتەوە بەر ژن و پیاوێکی مامۆستا،
فەرمانبەر و کارگوزارێکی خانەنشینی ئەم هەرێمی کوردستانە، کە هەموو تەمەنیان بۆ
خزمەتی هاوڵاتیان تەرخانکردووە، زۆر جاریش هەندێک چیرۆکی تراژیدی هەن گوێ و چاو حەز
بە بیستن و بینینیان ناکەن، دەرەنجام چەند فرمێسکێکیان بۆ دەرژێندرێت و بەبانگەوزاییەکی
هاوڵاتیان هاوکارییان بۆ کۆدەکرێتەوە.
ئێستا لە بری ئەوەی هێندە بە ملکەچی و گڕوتینەوە
بەدەم داواکارییەکانی بەغداوە بچین و هەر رۆژە و وەفدێک بنێرین و بەشان و باڵی سەرۆکوەزیرانێکی
نوێدا هەڵبدەین و هەوڵی وەرگرتنی وەزارەتێک و نووسینگەیەک بدەین، با گرنگترین کاری
لە پێشینەمان، بە یەک دەنگی هەموو لایەنە کوردییەکان داوای مافەکانی کوردستان و کێشە
گرنگە کەڵەکەبووەکانی نێوان هەولێر و بەغدا بکەین، وەک ماددەی (140)، کێشەی خاک، گەنمی
جووتیاران و پاراستنی زەوی و دانەوێڵەکانیان.
دابینکردنی خەرجییەکانی هەرێم و چاکسازی ریشەیی
لە ناوخۆی کوردستاندا، ئەم ئەرکەی حکومەت ئاسانتر دەکات، ئەمەش بە ئاشتەوایی لایەنە
جیاوزەکانی هەرێمی کوردستان و وەلانانی کێشەکانی حیزبی و ئەجێنداکانی دەرەوەی هەرێم
دەبێت، هەر ئەمەش وادەکات متمانە لە نێوان حکومەت و هاوڵاتی دروستببێت.
پێش کۆرۆنا؛ حکومەت هەر کێشەی لە پێدانی
مووچە هەبوو؟، بەڵام قەیرانی کۆرۆنا و دابەزینی نرخی نەوت کێشەکەی هێندە قورستر
کرد، تەنانەت کاریگەری خراپی لەسەر داهاتی کاسبکارانیش دروستکرد، بەڵام ئێستا حکومەت
دەتوانێت هەندێک هەنگاو بگرێتەبەر، کە من وەکو پسپۆێکی بواری ئابووری وای دەبینم کەمێک
ئەرکە قورسەکە لەسەر هاوڵاتیان و حکومەت ئاسانتر دەکات:
1- وەرگرتنەوەی
قەرزی کۆمپانیایەکان بەبێ جیاوازی، ئەو قەرزانەی لە خەزێنەی حکومەت چوونەتە سەر کۆمپانیاییەکان
و تا ئێستا نەگەڕێندراونەتەوە.
2- بووژانەوەی
کەرتی کشتوکاڵی و پیشەسازی و، رێگریکردن لە هاوردەکردنی هەندێک کەلوپەلی بیانی کە
لە توانای بەرهەمهێنەرەکانی ناوخۆیدا هەیە.
3- چاودێرییەکی وردی خاڵە سنوورییەکانی هەرێمی کوردستان و
دانانی میکانیزمێکی نوێ بۆ ئەوەی داهاتی خاڵە گومرگییەکان بەهەدەرنەچێت.
4- دابەشکردنی
نەوتی سپی بەسەر هاوڵاتیان، توانای پاڵاوگەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستانیش بۆ ئەو
مەبەستە بەرجەستەیە. ئەمە لە کاتێکدایە خواست لەسەر نەوت کەمبووەتەوە و لە (25)ی
مانگی رابردوەوە حکومەتی عێراق هیچ بڕە نەوتێکی نەفرۆشتووە و هەموو کۆگاکانی عێراق
توانای پێنج ملیۆن و (800) هەزار بەرمیل نەوتی هەیە، ئێستا هەموو کۆگاکانی نەوتی جیهان
پڕبوونەتەوە، تەنها بەرمیلی ماڵە هەژارەکان نەبێت خاڵییە لە نەوت، ئەم هەنگاوە دوو
سوودی دەبێت:
- داهاتێکی خێرا و راستەوخۆی دەبێت بۆ خەزێنەی حکومەت، هەر هیچ نەبێت هاوکار دەبێت بۆ دابینکردنی بەشێکی کەمی موچە.
- بەوەرگرتنی ئەم بڕە نەوتە هاوڵاتیان خەمی کڕینی نەوتی زستانی داهاتوویان دەڕەوێتەوە.
5- کەمکردنەوەی
موچەی پلە باڵاکان، ئەم هەنگاوە خەرجی حکومەت کەمدەکاتەوە و مووچەی بەشێک لە موچەخۆرانی
ئاسایی دابیندەکات.
6- کێشانەوەی
ئەو ئۆتۆمبێلانەی حکومەت کە بەدەست فەرمانبەر و پلە باڵاکاندایە، چونکە خەرجییەکانی
لەسەر حکومەتە، ئەمە جگە لەوەی بەکارهێنانی ئەو ئۆتۆمبێلانە لە دوای دەوامى فەرمى؛
جیاوازی چینایەتی دروستدەکات.
7- لێخۆشبوون
لە باج و خەرجییەکانی ئاو و کارەبای هاوڵاتیان، ئەویش دەبێتە هاوکارییەک بۆ هاوڵاتیان
لەم دۆخە نالەبارەی ئێستادا.
لە کۆتاییدا ئەوەی ماوە بیڵێم ئەم هەنگاوانە
وادەکات موچەخۆری هەرێمی کوردستان جارێکی دیکە تروسکاییەكی خۆری ژیانی لێدەرکەوێتەوە
و هاوڵاتیان هەنگاوەکانی ئاسایی بونەوەی ژیان بنێن و ئەم دۆخەش تێبپەڕێنن و بیکەن
بە مێژوو، وەک چۆن پێشتر نەهامەتی و قەیرانەکانیان تێپەڕاندووە.
1380 جار خوێندراوەتەوە