بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکان و پرۆسەی دەنگدان لە کەرکوک یان قەبوڵکردنی رەزیلی و زەلیلی؟

پرسی هەڵبژاردنەکان و پرۆسەی دەنگدان لە کەرکوک و ناوچە کێشەلەسەرەکان، وەک هەر پارێزگایەک و ناوچەیەکی تری عێراق و کوردستانی عێراق نیە، لەبەرئەوە دەبێ زۆر بەرپرسانە مامەڵەی لەگەڵدا بکرێ، بڕیاردان لەسەر چارەنوسی کەرکوک و ناوچەکانی تر، دەبێ لەسەر بنەمای بیری نیشتیمانی و نەتەوەیی و مرۆیی و راستی و زانیاری دروست بێ.

لە عێراق و کەرکوک و ناوچە کێشەلەسەرەکان بیری نەتەوە پەرستی و مەزهەب پەرستی لە برەو وهەڵکشاندایە، هەتا بیری نەتەوەو مەزهەب پەرستی لە زیادبووندا بێ هەرەشەی پاکتاوکردن و داگیرکردن لەسەر کورد و کوردستان و پێکهاتەکانی تری ناوچەکە زۆر دەبێ، بۆیە تەنیا بەربەست لەبەردەم ئەم هەرەشە و ئاڵنگاریانە، بەرگریکردنە، بەرگریش تەنیا بە یەک ڕیزی میللەت دەبێ، چونکە کەرکوک و ناوچە کێشەلەسەرەکان پرسەکەی ئاڵۆز و ناسک و هەستیارە، بۆیە یەک دەنگی و یەک ڕێزی کورد پێویستە و بەشداریکردن بەشێوەیەکی کارا لە پرۆسەی سیاسی و بە تایبەتی لە هەڵبژاردنەکان وپرۆسەی دەنگدان ئەرکێکی پیرۆزە لەم قۆناغە.

لە ئەزموونی خەباتی سیاسی و شارستانی گەلاندا، دەنگدەر و جەماوەر بە یەکگرتووی زۆربەی کات لایەنێکی هەرە سەرەکی و یەکلاکەرەوە بووە لە پرسە چارەنوسسازەکان و کارە سیاسیەکاندا.

لە هەرجێگایەکیش دەنگدەر و جەماوەر خۆی بە دوور گرتبێ لە پرۆسە و پرسە سیاسیەکان، و باوەری بەخۆی نەبوبێ خاوەنداریەتی پرسە سیاسیەکانی خۆی بکات، چارەنوسی جەماوەری لەم جۆرە ناڕۆشن و نادیار و هەمیشە لەژێر هەرەشە و مەترسیدا دەبێ.

لەهەر پرۆسەیەکی سیاسیدا دەنگدەر و جەماوەر رۆڵی خۆیان نەگێڕا و کەوتنە دەرەوەی کایە سیاسیەکان و هاوبەشی تەواویان نەکرد لە پرسە گرنگ و چارەنوسسازەکان، جەماوەر گیانی بەرپرسیاریەتی تێدا لاواز دەبێ و نامێنێ، سەرئەنجام جەماوەر دڵسۆزی و خۆشەویستی و پاپەندبوونی نامێنێ بۆ میللەت و نیشتیمان، کە ئەمیش کارەسات و مەترسیە هەرە گەورەکەیە لە ئەمرۆ و داهاتووی کوردستانی عێراق.

ئەو ناڕازیانەی کە بایکۆتی پرۆسەی دەنگدان دەکەن لە نا ئومێدی و لە بێ بڕوایی و بەشێکی زۆری هێز و لایەنە سیاسیەکانی کوردستان و عێراق، و لە بێ هیوا بوون لە گۆرانکاری بۆ باشکردنی دۆخی هەرێم و عێراق... دیارە بێ هیوایی و نا ئومێدی بژاردە و ئاماژەیەکی تەندروست نیە بۆ توانا و ئیرادە و ویستی مرۆڤ، مرۆڤی بێ ئومێد و بێ بڕوا دەچێتە خانەی نەبوو، چونکە نا ئومێدی و بێ هیوایی سەرەتایەکە بۆ خۆ بەدەستەوەدان و تەسلیم بوون، و قبوڵکردنی زوڵم و زەلیلی و ڕەزیلی،...، ئەمە جگە لەوەی بایکۆتی لەم جۆرەش هەر خزمەتی راستەوخۆی ڕکابەر و نەیاران دەکات.

لە رووی سیاسیشەوە، بایکۆتکردنی هەڵبژاردنەکان و پرۆسەی دەنگدان بە بەردەوامی، بە بێ هۆکارێکی مەنتقی و بڕواپێکراو، و بەبێ ئامادەکردنی بەدیلێکی باش بۆ ئەم قۆناغە، هەڵوێستی دەنگدەران لاواز دەکات،...، بەم شێوەیە دەنگدەران دوا ئەکەون لە جێبەجێکردنی بەشێک لە ئەرکەکانی خۆیان، و بێبەش دەبن لە بەدەستهێنانی بەشێک لە مافەکانیان، چونکە دەنگدان وەک پڕۆسەیەکی شارستانی هەم مافێکی دەستوریە، و هەم ئەرکێکی سەرەکی قۆناغەکەیە، بەهۆی دۆخی قەیراناوی و ئاڵۆز و هەستیاری عێراق و کوردستانی عێراق و کەرکوک و ناوچەکێشە لەسەرەکان بە تایبەت.

لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا تا ئەمرۆ لە کوردستانی عێراق بژاردەیەکی باشترمان نیە لە خەباتی شارستانی و هەڵبژاردنەکان و بەشداریکردن لە پرۆسەی دەنگدان و بەشەکانی تری خەباتی شارستانی بۆ بەدەستهێنانی ئامانج و داواکاریەکانی جەماوەر.

لەگەڵ هەموو لایەنە خراپەکانی هەڵبژاردنەکان و پرۆسەی دەنگدان لە ماوەی بیست ساڵی رابردوودا لەهەرێمی کوردستان و عێراق، هەڵبژاردنەکان لایەنی باشی هەبووە تا ڕادەیەک و گۆرانکاریشی بەدوای خۆیدا هێناوە.
بەشێوەیەکی گشتی هەرکاتێک دەنگدەران بە گشتی بەشداریان کردبێت لە پرۆسەی دەنگدان، رووداو گۆرانکاری نوێ و گرنگی بەدواوەبووە، و هەر کاتێکیش جەماوەر و دەنگدەران بایکۆتی پرۆسەی سیاسی و دەنگدانیان کردبێت بە شێوەیەکی عەفەوی، بێگومان نائومێدی و کێشە و قەیرانی جۆراوجۆری بەدوای خۆیدا هێناوە، و لە هەر قەیرانێکی سیاسی و ئابوریشدا، جەماوەر و دەنگدەران هەمیشە قوربانی و زەرەرمەندی یەکەم بوون.

لەبەرئەوە بەشداریکردن لە پرۆسەی دەنگدان لە دۆخی ناسک و ناسەقامگیر و ئاڵۆزی ئەمرۆی عێراق و کوردستانی عێراق و کەرکوک و ناوچە کێشەلەسەرەکان بە تایبەت، ئەرک و بەرپرسیاریەتی نیشتیمانیە، خۆدزینەوە و بەشدارینەکردن لە پرۆسەی دەنگدان لەم دۆخەی ئەمرۆدا، جگە لەوەی زیانی زۆری دەبێت بۆ دەنگدەر خۆی، زیانی گەورە و قورسیشی دەبێ بۆ پرۆسەی سیاسی و پرسی کورد لە کەرکوک و ناوچە کێشەلەسەرەکان و کوردستانی عێراق بە گشتی.

لێرەدا بە پێویستی دەزانم ئەوە بڵێم بە جەماوەر و دەنگدەرانی کەرکوک و ناوچە کێشەلەسەرەکان، کە پرسی هەڵبژاردنەکان و بەشداریکردن لە پرۆسەی دەنگدان و خەباتی شارستانی بەگشتی تەنیا بژاردەیە لە بەردەم جەماوەری کوردستانی عێراق لەم قۆناغەدا، و ئەرکی جەماوەر و هەموو هێز و لایەنەکانە ئەوە بکەن بە کەلتوری خەبات و تێکۆشانی میللەتەکەمان بۆ ناوخۆی کوردستانی عێراق بۆ گەیشتن بە ئامانجەکان.

 

687 جار خوێندراوەتەوە