هێرشەکانی سەر ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا لە (11)ىسێپتەمبەری (2001)، گۆرانکاری سیاسی گەورەی بە دوای خۆیدا هێنا، دیاریترینیان کەوتنی کابوڵ بوو لە ئەفغانستان و کۆتایهێنان بوو بە دەسەڵاتی فەرمی تاڵیبان لەو وڵاتەدا، دوای کەوتنی کابوڵ کەوتنی بەغدای بە دوایدا هات و کۆتایی بە دەسەڵاتی بەعسییەکان بە سەرۆکایەتی سەدام حسین هات، کەوتنی بەغداش بەهەمان پاساوی روداوەکانی (11)ى سێپتەمبەر بوو . کەوتنی ئەم دوو پایتەختە بە پاساوی لە ناوبردنی تیرۆر پاراستنی ئاشتی و ئارامی نێودەوڵەتی وچەسپاندن و گەشەپیدانی دیموکراسی بوو لە رۆژهەڵاتی ناوەراست.

کەوتنی پێچەوانەیی کابوڵ دوای (20) ساڵ و دووبارە کەوتنەوە دەستی تاڵیبان و پاشەکشەی ‌هێزەکانی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا  ئەوەمان پیدەڵیت ئەو پاساوەی کە لە رابردودا بۆ پاڵپشتی کردنی ئەو حکومەتانەی بە هاوکاری ئەمەریکا دەسەڵاتیان گرتە دەست کۆتایی هات؛ چونکە دوای بیست ساڵ لە پاڵپشتی ئەو حکومەتانە نەک نەیانتوانی گەشە بە دیموکراسی بدەن، بەڵکو دیموکراسییەکی زۆمبی (zombie democracy) و سیستەمێکی ستەمکاری رکابەریان بەرقەرارکرد و گەندەڵی بەشێوەیەکی وەها فراون بڵاوببوەوە کە دۆخ و گوزەرانی هاوڵاتیانی ئەو وڵاتەیان بە رادەیەک خراپ کردوە کە هیچ چارەیەک نەماوە, هەربۆیە ئەمەریکا بە پاساوی جۆربەجۆر دیاریترینیان پاساوی ئەوەی کە ئەفغانیەکان دەتوانن خۆیان بپارێن و وەک پێشتر نابنە مایەی هەرەشە بۆسەر بەرژەوەندیەکانی ئەمەریکا هەربۆیە پێویست ناکات خەرجی زیاتر بکات لە ئەفغانستان.

کەوتنی بەغدا لە (9 ی نیسانی 2003) بە هەمان شێوەی کابوڵ بە پاساوی لە ناوبردنی تیرۆر و چەسپاندنی دیموکراسی بوو. سەرەرای پاڵپشتی ئەمەریکا بۆ عێراقی دوای بەعسییەکان، بەڵام پێچەوانەکەی کەوتەوە عێراق بووە مۆڵگەی گروپە تیرۆریستییەکان، و شوێنی جێبەجێکردنی ئەجێندای وڵاتە ئیقلیمیەکان، و هەروەها لە سایەی داهاتی نەوتیش دیموکراسییەکی زۆمبی (zombie democracy) و دەسەڵاتێکی چەتەگەری (kleptocracy)  چەسپا، هاوشانی ئەوەش دۆخی گوزەرانی هاوڵاتیانیش رۆژ لە رۆژ بەرەو خراپترە. هەر بۆیە دور نیە هەمان چارەنوس چاوەروانی  بەغدا بکات و کەوتنی پێچەوانەی روبدات، بەڵام بە فۆرمی جیاتر لە ئەفغانستان.

پرسیارێک کە سەر هەڵدەدات کەوتنی پێچەوانەیی کابوڵ چ پەیوەندیەکی بە بەغدادەوە هەیە، وەڵامەکە رونە کە کەوتنی هەردوکیان دەرئەنجامی روداوەکانی (11 سێپتەمبەری 2001)ە، هەربۆیە هیچ دور نیە کەوتنی پێچەوانەیشیان نزیک بێت لە یەکتر. و لە هەمانکاتدا هاوشێوەن لە فۆرمی حوکمرانییەکی چەتەگەری. تەنها جیاوازیەک هەبێت لە سیناریۆکان بێت بە حوکمی ئەوەی عێراق خاوەنی نەوتەو دابەشبوە بەسەر پێکهاتەی جیاواز و هێزە ئیقلیمیەکان.

پاشەکشەی ئەمەریکا لە ئەفغانستان و بەرگری نەکردن لە حکومەتەکەی لە بەرامبەر هێرشی تاڵیبان، رەنگە وەک ئاماژەیەک بێت بۆ عێراقییەکان کە لەدوای هەڵبژاردنەکانی مانگی ئۆکتۆبەرى ئەمساڵ ئەگەر دەسەڵاتی میلیشیاکانی ئێران سنوردار نەبێت، بە هەمان شێوە ئەمەریکا عێراق بەجێدەهێڵێت. چونکە ئەوکات ئێرانییەکان بە تەواوەتی  کۆنترۆڵی دەسەڵات لە عێراقدا دەکەن، ئێرانییەکان لە ماوەی رابردودا ئەمەیان نەشادرۆتەوە و بانگەشەی ئەوە دەکەن کە هەڵبژاردنی ئەمجارەی عێراق چارەنوسازە بۆ عێراقیەکان. بە مانایەکی دیکە سەرکەوتنی ئەو هێزانەی لە لایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەکرێن، پەرچەکرداری ئەمەریکا یەکلای دەکاتەوە بۆ عێراق.

پاشەکشەی ئەمەریکا لە عێراق لە کۆتایی ئەم ساڵ و ئەگەری کۆنترۆڵکردنی دەسەڵات لە لایەن میلیشیاکانی نزیک لە ئێرانییەکان، نارەزای شەقامی عێراقی لێ دەکەوێتەوە سەرئەنجام توندوتیژییەکان لە عێراق سەرهەڵدەدەنەوە، ئەمەش رێگە خۆشدەکاتەوە بۆ بە هێزبونی کاریگەری وڵاتە ئیقلیمیەکان لەسەرپێکهاتە جیاوازەکانی عێراق.

سەبارەت بە کورد، پاشەکشەی ئەمەریکا لە عێراق هەرێمی کوردستان روبەروی مەترسی گەورە دەکاتەوە، چونکە میلیشاکانی عێراق  بە سونە و شیعەوە، ئەوە لە کورد قەبوڵ ناکەن کە بەدەستی هێناوە لەو جوگرافیایەی ناوی هەرێمی کوردستانە، رەنگە هەڵوەشانەوەی دەستور یەکێک بێت لە ئامرازەکانیان، بەدەر لە ئامرازی سەربازی. لەلایەکی تریشەوە بە هۆی دابەشبونی هەرێمی کوردستان بەسەر زۆرنی ئێرانی وتورکیدا، و نەبونی هێزی نیشتمانی کە توانای بەگری هەبێت دورنیە  لە هەرێم پرۆسەی جینوسایدکردنی کورد روبدات خۆ ئەگەر لە سنورێکی دیاریکراویش بێت. بە مانایەکی تر هەرێمی کوردستان بەم حاڵەی ئیستای ئەگەر بەردەوام بێت ئەوا قەوارەی هەرێمی کوردستان لە بەردەم هەرەشەی راستەقینەدایە.